‘Kenners zien dat het een station was’
Vlak na het droogleggen van de polder werden de eerste plannen voor de Haarlemmermeerspoorlijn gemaakt. De Haarlemmermeerspoorlijn en bijbehorende stationsgebouwen werden tussen 1900 en 1915 aangelegd. De spoorlijn bestaat al jaren niet meer. Wat overgebleven is: het stationsgebouw. Dat past precies bij het thema van Open Monumentendag op 14 en 15 september. Nu is dit het monumentale woonhuis van Ada Blok. En genomineerd voor de titel Monument van het Jaar 2024.
Verdwenen sporen
De Haarlemmermeerspoorlijn verbond de gebieden tussen Amsterdam, Haarlem, Leiden en Utrecht. Vanaf de jaren ‘30 werd de spoorlijn minder gebruikt door de inwoners. Vanaf 1950 werd het bewonersvervoer geschrapt. Nog eens 20 jaar later stopte ook het goederenvervoer. De sporen verdwenen langzamerhand uit de omgeving. Een van de weinige tastbare overblijfselen die herinnert aan de Haarlemmermeerspoorlijn, is het stationsgebouw Vijfhuizen.
Voor het weekend
De huidige eigenares en bewoonster Ada Blok, woont intussen bijna 22 jaar in het voormalige stationsgebouw. “Het is puur toeval dat ik zag dat het te koop stond. Ik woonde in het centrum van Amsterdam en zocht iets voor het weekend met ruimte om in de natuur te wandelen met mijn hond. Het leek mij leuk om hier een B&B te beginnen en mogelijk een restaurantje op de begane grond met twee woonvertrekken voor mezelf. Maar het is een Rijksmonument en volgens het bestemmingsplan waren mijn oorspronkelijke plannen niet mogelijk. Ik besloot toch naar de kijkdagen te gaan en toen ik het grote terrein met daarop het huis zag, ben ik ervoor gegaan en besloot ik om er permanent te gaan wonen.”
Buiten gebruik
Het voormalige stationsgebouw is gebouwd in 1912 en heeft tot 1936 dienst gedaan als station. Ada: “Er gaan verschillende verhalen over de reden waarom de spoorlijn is gestopt. Het oorspronkelijke verhaal was dat er in aanloop naar de Tweede Wereldoorlog een tekort aan steenkolen ontstond, waardoor de treinen minder konden rijden. Een andere reden was de intrede van het openbaar vervoer per bus, waardoor de spoorlijn te weinig werd gebruikt. Ik weet niet zeker wat de werkelijke reden is geweest.”
Het voormalige stationsgebouw in Vijfhuizen maakt kans op de titel Monument van het Jaar 2024. Foto: Bibi Vastenhout.
Oorspronkelijke items
De naam van station Vijfhuizen staat nadrukkelijk op de gevel. “Verder is de lokettenwand er nog in de hal. Daar kochten mensen vroeger een kaartje. De vloer in de hal is ook nog origineel, net als de afscheiding tussen hal en het voormalige bagagedepot. Daar vind je een groot en een klein bagageluik. Het bagagedepot is nu de keuken. In de achtergevel zie je nog details. Bijvoorbeeld waar de waterpomp heeft gezeten. Mijn woonkamer was vroeger de wachtkamer. Op de bovenverdieping woonde de stationschef met zijn gezin. Je kan in de hal zijn voordeur nog zien met de oorspronkelijke brievenbus. De zijkamer boven was vroeger de keuken. Daar zie je de oorspronkelijke schouw en de keukenkastjes nog terug. De indeling van de woning is niet veranderd. Dat mag ook niet, vanwege de monumentenstatus. Van het spoorwegemplacement is helaas niets meer terug te vinden. Ook niet van de perrons. Als je het niet weet, kunnen kenners toch zien dat het een station geweest is. Soms staan er mensen op het terrein die even binnen willen kijken. Ook trof ik eens mensen in de hal die dachten dat ze bij een museum waren. Ik vind het prima als mensen die een geschiedenis hebben met het huis en de directe omgeving nog eens willen komen kijken, zoals oud-bewoners. Zo ben ik ook aan verhalen over vroeger en aan oude foto’s van het gebouw gekomen. Dat is voor mij natuurlijk waardevol. ”
Wordt station Vijfhuizen Monument van het Jaar 2024?
De gemeente Haarlemmermeer organiseert de verkiezing Monument van het Jaar om het mooie en bijzondere erfgoed van Haarlemmermeer onder de aandacht te brengen. De verkiezing is gekoppeld aan Open Monumentendag op 14 en 15 september. De winnaar wordt tijdens de opening van Open Monumentendag op 14 september bekend gemaakt. Het thema van Open Monumentendag, op 14 en 15 september, is dit jaar ‘routes, netwerken en verbinding’. Inwoners kunnen tot en met 18 augustus stemmen op hun favoriet.
Ada Blok: “Het zou leuk zijn als inwoners op dit station stemmen omdat het een overblijfsel is van de Haarlemmermeerspoorlijn. Het is een uniek gebouw, hoog gelegen op de spoordijk. Daardoor is het vanuit de verte goed zichtbaar. Het is bewaard gebleven in de oorspronkelijke stijl. Dat geldt niet voor andere voormalige stationsgebouwen van de Haarlemmermeerspoorlijn. Die hebben geen monumentenstatus door vele verbouwingen in de loop der tijd.”