Het grote voordeel van aardwarmte is dat het een continue bron van warmte is en er warmte van een relatief hoge temperatuur vrijkomt (70-90 graden Celsius) waardoor de warmte niet of nauwelijks hoeft te worden opgewaardeerd. De hoge temperatuur biedt het voordeel dat ook minder goed geïsoleerde woningen aangesloten kunnen worden en minder elektriciteit nodig is. Dit scheelt zowel belasting van het elektriciteitsnet als uitstoot van CO2.
Wat is aardwarmte?
Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is warmte uit de diepe ondergrond van de aarde. De warmte wordt in de vorm van warm water omhoog gepompt. Daarna wordt de warmte uit het water gehaald. Een warmtenet verdeelt deze warmte over huizen en gebouwen. Vervolgens pompt de installatie het afgekoelde water terug in de aardlaag waar het vandaan komt. Hier warmt het weer op.
Is het haalbaar?
Een warmtenet met geothermie als warmtebron is economisch alleen uitvoerbaar als sprake is van een groot aantal afnemers (> ca. 4000) die in één keer worden aangesloten. Ook moet er al een warmtenet (op tijdelijke bron zijn) voordat een aardwarmtebron kan worden aangesloten. Geothermie beslaat een langdurig traject van vergunningen en onderzoek. Echte realisatie (=winning), kan bij opsporing na ongeveer vijf jaar.
Onderzoek in Haarlemmermeer
- In de zomer van 2021 heeft Energiebeheer Nederland (EBN) onderzocht welke plekken in Haarlemmermeer mogelijk geschikt zijn om aardwarmte uit de bodem te halen. Vanuit de Seismische Campagne Aardwarmte Nederland (SCAN) is de geschiktheid van de bodem in kaart gebracht door onder andere het uitvoeren van seismisch onderzoek en het uitvoeren van onderzoeksboringen.
Uit de resultaten bleek dat er nog veel onzekerheden zijn. Dit kwam met name omdat niet bekend was hoe waterdoorlatend de diepe aardlagen in de regio zijn (en dus hoe gemakkelijk warmte omhoog gepompt kan worden). Nieuwe informatie, verkregen met onderzoeksboringen of extra seismisch onderzoek, was nodig om deze onzekerheid weg te nemen.
- In augustus 2023 vond er (voor een gedeelte in het noorden van Haarlemmermeer) seismisch onderzoek plaats. Het ging om 2 seismische lijnen, die lopen in de gemeente Amsterdam en in de gemeente Haarlemmermeer:
Met dit verkennende onderzoek werd meer informatie verzameld over de ondergrond in Nederland. Het had als doel nauwkeuriger te kunnen inschatten waar aardwarmtewinning mogelijk is.
- Energie Beheer Nederland heeft in oktober 2023 een locatie gekozen voor een onderzoeksboring aan de IJweg in Zwanenburg. Daarna werden alle benodigde vergunningen aangevraagd. In de laatste fase van het vergunningentraject is besloten om deze onderzoeksboring niet uit te voeren. De reden daarvoor was een eerder uitgevoerde onderzoeksboring in Amstelland. Daaruit bleek dat een boring in Haarlem-Amsterdam West geen nieuwe relevante inzichten zou gaan opleveren.
- In de eerste maanden van 2024 werden de resultaten van de boring in Amstelland gepubliceerd. Aan de hand van deze resultaten heeft de gemeente in samenwerking met Energie Beheer Nederland en de houders van de opsporingsvergunningen bekeken wat dit betekent voor Haarlemmermeer.
De resultaten van de onderzoeksboring Amstelland hebben ertoe geleid dat er in Amsterdam en omgeving vervolgonderzoek plaatsvindt.
- Het voornemen is om in het najaar van 2025 een nieuw 3D-seismisch onderzoek uit te voeren. Dit onderzoek is onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente Amsterdam, Vattenfall en EBN. De seismische lijnen lopen deels ook over het grondgebied van Haarlemmermeer.
- Daarnaast heeft de onderzoeksboring Amstelland er toe geleid dat er nog een onderzoek komt dat deels in Haarlemmermeer zal zijn: EBN en vergunninghouders rond de Greenport gaan op eigen kosten nieuw (2D) seismisch onderzoek in Haarlemmermeer en omgeving doen. Hiervoor wordt een subsidie aangevraagd bij de provincie Noord-Holland.
Vergunningen
Vanaf het vierde kwartaal van 2020 hebben verschillende partijen een opsporingsvergunning aardwarmte aangevraagd waarbij het zoekgebied geheel of gedeeltelijk binnen Haarlemmermeer lag. Met deze opsporingsvergunning willen zij de aanwezigheid van aardwarmte onderzoeken. Op 20 en 23 januari 2023 zijn de vier onderstaande vergunningen gepubliceerd in de Staatscourant:
- Amsterdam Amstelveen 1: de combinatie Vattenfall, Eneco, gemeente Amsterdam en provincie Noord-Holland;
- Amstelveen – Haarlemmermeer 1: Tullip Energy Exploration & Development B.V. en Energie Transition Support;
- Westeinder 1: IPS geothermal;
- Kudelstaart 1: Tullip Energy Exploration & Development B.V. (Hierna: Tullip) en High Tree Energy B.V. (hierna HTE).
Per 1 juli 2023 is het vergunningstelsel aangepast. De opsporingsvergunning is omgezet in een startvergunning. Met de startvergunning kan de vergunninghouder aardwarmte opsporen en gedurende de looptijd van de vergunning de aardwarmte ook winnen. Daarna kan een vervolgvergunning aangevraagd worden. In de vervolgvergunning wordt de grootte van het winningsgebied vastgelegd en bepaald onder welke voorwaarden en voor hoelang de vergunningshouder aardwarmte mag winnen.
De aardwarmte vergunningen gaan alleen over het winnen van aardwarmte, en dus de warmtebron. Om de warmte naar woningen te brengen is een warmtenet en warmtebedrijf nodig.