Genomineerd: het witte pomphuisje
Het is het kleinste en misschien wel het schattigste monument van Haarlemmermeer: het witte pomphuisje aan de Hoofdvaart. “Iedereen die er langskomt kijkt er even naar. Het zet je verbeelding in werking”, zegt Elise van Melis, directeur van Haarlemmermeermuseum De Cruquius, dat eigenaar is van het pomphuisje. Maar niet alleen daarom is dit fotogenieke gebouwtje haar favoriet voor de titel Monument van het Jaar 2023.
Het witgeschilderde huisje van 2 bij 2 meter, met z’n puntdak, houten deur en raampje, lijkt op een heus kabouterhuisje. In werkelijkheid is het een klein gemaal, zoals er vroeger heel veel waren in Haarlemmermeer. Elise van Melis: “Daarmee werd het grondwaterpeil geregeld. Het water werd uit de sloten weggepompt naar de Hoofdvaart, vanwaar het verder werd afgevoerd naar de Ringvaart.”
Authentiek
Die gemaaltjes zijn bijna allemaal uit het landschap verdwenen. Andere, grotere, gemalen hebben hun werk overgenomen. Het witte pomphuisje uit circa 1920 is het laatste dat nog in authentieke staat verkeert en is dan ook een gemeentelijk monument. “Voor een groot deel is dat te danken aan Meer-Historie, die zich hier sinds de jaren ’80 voor heeft ingezet. In 1992 is het pomphuisje op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.”
Het verhaal van Haarlemmermeer
Het pomphuisje illustreert de geschiedenis van Haarlemmermeer, zegt Elise van Melis. “Het verhaal van de pionierende boeren die het nieuw gewonnen land alleen konden bewerken door het overtollige water af te voeren. Tegelijkertijd maakt het pomphuisje het belang van watermanagement zichtbaar. Want het lijkt zo gewoon dat we hier vijf meter onder zeeniveau leven, maar dat is het niet. Daar is een uitgebreid systeem van maatregelen voor nodig, waarbij bemaling een belangrijke rol speelt.”
Het witte pomphuisje bij Nieuw-Vennep. Foto: Kees van der Veer
Het witte pomphuisje: het kleinste monument van Haarlemmermeer. Foto: Kees van der Veer
Levend erfgoed
Het monumentje is volgens Elise van Melis ‘levend erfgoed’ - zoals het thema van de verkiezing Monument van het Jaar luidt – omdat het leeft in de harten én de verbeelding van de inwoners. “Toen wij het in 2014 als geschenk kregen van de vorige eigenaar, hebben we de inwoners van Haarlemmermeer gevraagd hun ideeën en fantasieën over het pomphuisje in te sturen. Heel veel prachtige verhalen, van volwassenen en kinderen, hebben we toen ontvangen. Die inzendingen zijn gebruikt als basis voor een kinderboek: ‘Er brandt licht in het pomphuisje!’.”
Pompertjes en pimpertjes
In dat boek, geschreven door Patricia Kuiper en geïllustreerd door Rosita van Eijsden, komt het meisje Kya via het pomphuisje terecht in Meerland: het land van hardwerkende ‘pompertjes’ en ‘pimpertjes’, die de polder mooi maken. Kya beleeft spannende avonturen in dit verhaal waarin veel elementen zijn verwerkt van het Haarlemmermeer van vroeger én nu. ‘Er brandt licht in het pomphuisje!’ is nog steeds verkrijgbaar, onder meer bij het Cruquius Museum of via http://bol.com.
Openstelling op 10 september
Dat het pomphuisje leeft onder de inwoners blijkt ook uit het feit dat particulieren en bedrijven het schilderwerk op orde houden, zodat het er mooi en fris uit blijft zien. Wie het van binnen wil bekijken, kan een aanvraag doen om het te bezichtigen. Het is bereikbaar via het terrein van het naastgelegen crematorium. “Binnen zie je de pomp, de motor en de vijzel (waterschroef, red.). Op zondag 10 september, in het weekend van de Open Monumentendagen, is het pomphuisje in ieder geval open. Dan is ook iemand aanwezig die erover vertelt.”
Stemmen voor het Monument van het Jaar
De gemeente organiseert de verkiezing Monument van het Jaar om het mooie en bijzondere erfgoed van Haarlemmermeer onder de aandacht te brengen. Het thema dit jaar is ‘Levend Erfgoed’. Het pomphuisje in Nieuw-Vennep is een van de monumenten die de Commissie Omgevingskwaliteit Haarlemmermeer heeft genomineerd, naast boerderij De Landman in Hoofddorp en het dorpsgezicht Spaarnwoude. Inwoners kunnen tot en met 17 augustus stemmen op hun favoriet via www.haarlemmermeergemeente.nl/monument-van-het jaar-2023. Tijdens Open Monumentendag (het weekend van 9 en 10 september) maakt wethouder Marja Ruigrok de winnaar bekend.