Drie mensen gedood op Bevrijdingsdag 1945 in Burgerveen

Passerende automobilisten zullen niet stoppen voor het monument dat weids uitziet over de Westeinderplassen, omdat de paaltjes ervoor dit verhinderen. Voorbijkomende fietsers die afstappen, zien de namen van drie jonge mannen op de plaquette staan: Dirk Hennink (32), Pieter Hoogvliet (24) en Cornelis Boer (22). De enige zichtbare overeenkomst is hun sterfdatum. Toch loopt de Leimuiderdijk als een dun rood lijntje door hun verhaal.

Springputten

Augustus 1944 plaatst de Duitse bezetter op vier plekken in de Ringdijk zogeheten springputten, met elk 2500 kilo springstof. Genoeg om bij ontploffing Haarlemmermeer een meter onder water te zetten. Daarbij dreigen de Duitsers om de sluizen bij IJmuiden open te zetten, waardoor Haarlemmermeer maar liefst vier meter onder water zou komen te staan. Het verzet besluit de springputten op afstand in de gaten te houden. Als in april 1945 grote delen van Nederland al zijn bevrijd, dreigen de Duitsers de putten op te blazen. Er wordt onderhandeld over het onschadelijk maken, maar dit levert geen concrete afspraken op. 

Chaos

Vrijdag 4 mei wordt de wapenstilstand getekend die de volgende dag om 18.00 in gaat. Op 5 mei 1945 is Nederland officieel bevrijd. Twee dagen eerder hebben alle Duitse troepen in Noordwest-Europa zich overgegeven. Maar wie heeft de macht? Er heerst veel onduidelijkheid. In Haarlemmermeer krijgt de verzetsgroep Westeinder de order om de springput in de Leimuiderdijk over te nemen en veilig te stellen. Dirk Hennink is tweede man van deze verzetsgroep. Hij stapt die ochtend, voor het eerst zichtbaar gekleed in zijn blauwe overall van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS), op de fiets. Hij geeft zijn 5-jarige zoon Wim een kus en gaat op weg naar de Leimuiderdijk om te helpen. 

Vuurgevecht

Maar hij zal de dijk niet bereiken, want onderweg slaat het noodlot toe. Op de Bennebroekerweg passeert Dirk een boerderij waar drie Duitsers in de tuin bij een motorfiets staan. Op hetzelfde moment rijdt er een auto met open dak langs met daarin leden van de BS. Er is over en weer onduidelijkheid over de aanwezigheid van beide partijen en er ontstaat een vuurgevecht. Dirk Hennink, die geen helm draagt, wordt dodelijk in het hoofd geraakt. Van de drie mannen die op het herdenkingsmonument staan vermeld, is hij de eerste die valt op deze Bevrijdingsdag.

Café de Grote Plas

De springput in de Leimuiderdijk wordt die ochtend bewaakt door een groepje Duitse soldaten. Ze zitten vlak bij café de Grote Plas. Uit angst dat zij de springput alsnog opblazen, ontwapent een aantal BS’ers de soldaten en voert hen af naar de boerderij van familie De Breuk iets verderop. Daarmee schenden zij de afspraak die bij de wapenstilstand is gemaakt dat Duitsers ontwapend noch gevangengenomen mogen worden én dat het verzet geen wapens mag dragen. Ook de Duitse soldaten die even later met een boot komen aanvaren, worden door de BS’ers opgedragen hun wapens af te staan en ook zij worden afgevoerd.

Menselijk schild

’s Middags arriveert een groepje strijdlustige Duitse soldaten per fiets om hun gevangengenomen landgenoten te helpen. Onderhandelingen met de BS lopen op niets uit en er ontstaat een vuurgevecht, waarbij de Duitsers de BS’er Pieter Hoogvliet gevangennemen en naar de boerderij van Post, verderop, brengen. Hier worden zowel de bewoners als Pieter Hoogvliet gedwongen buiten op een rij te gaan staan, als menselijk schild voor de Duitse soldaten.

Executie

De beschietingen tussen de BS’ers en de Duitsers bij de boerderij van De Breuk gaan door. Een Duitse soldaat raakt dodelijk getroffen, vermoedelijk door eigen vuur. Toch wordt Pieter Hoogvliet als wraak geëxecuteerd, staand onder de Nederlandse vlag die de zoon van boer Post die ochtend had gehesen. Zo sterft Pieter Hoogvliet deze dag als tweede van de drie die worden herdacht op het monument op de Leimuiderdijk.

Op de vlucht

De Duitsers slagen erin de boerderij van De Breuk in te nemen en hun landgenoten te bevrijden. De bewoners van de boerderij worden gedwongen uit de kelder te komen en zich op het erf op te stellen. Eén van hen is knecht Cor Boer. Hij denkt weg te kunnen vluchten, maar wordt neergeschoten door de Duitsers, die hem in zijn blauwe werktenue vermoedelijk aanzien voor een BS’er. Zo vinden op één dag, op Bevrijdingsdag, drie mensen binnen een straal van een paar kilometer de dood.

Met dank aan Dick Weber, vrijwilliger bij CRASH luchtoorlog- en verzetsmuseum ’40-’45 in Haarlemmermeer