Pleidooi voor zoutbatterijen bij schoolgebouwen
Toen hij eraan begon, was hij ronduit optimistisch. Maar nu Koen van der Voort zijn onderzoek naar de mogelijkheden om via energieopslag schoolgebouwen in Haarlemmermeer te verduurzamen heeft afgerond en hij zijn eigen conclusies nog eens doorneemt, zegt hij: “Ik ben nu optimistisch én realistisch.”
De 21 jarige derdejaars bachelor student Science, Business and Innovation aan de Vrije Universiteit Amsterdam heeft zich de afgelopen vier maanden hevig verdiept in het vraagstuk rondom netcongestie oftewel overbelasting van het elektriciteitsnetwerk, gerelateerd aan de scholenbouw in Haarlemmermeer.
Hij zocht naar – uiteraard - een duurzame oplossing. Hij is uitgekomen bij zoutbatterijen. Daar kunnen nog niet direct de vlaggen voor uit want zoutbatterijen zijn momenteel nog duur.
Koen van der Voort voorziet echter dat de prijs zal zakken. Dat is echter toekomstmuziek en het probleem speelt nú al. Zo is bijvoorbeeld bij de tijdelijke huisvesting van de Juliana van Stolbergschool (kort geleden omgedoopt in Kindcentrum Natuurlijk) aan de Van den Berghlaan in Hoofddorp noodgedwongen een prijzige lithiumbatterij geplaatst. Overigens benadrukt hij dat deze batterij is ingezet om netcongestie te omzeilen en dat zoutbatterijen vooral zijn bedoeld om te verduurzamen.
Dieselaggregaat
Koen van der Voort: “Je kunt aan de Van Den Berghlaan moeilijk een dieselaggregaat neerzetten. Dat heeft niets meer met duurzaamheid te maken, los nog van de klachten die je dan krijgt over al het lawaai. Ik vind ook dat je de vraag moet stellen wat nu financieel nadeliger is: de kosten van een batterij of de maatschappelijke kosten die ontstaan als enkele honderden kinderen een tijd lang geen onderwijs kunnen krijgen?”
“Ik kan bij de laatste geen bedrag noemen, daar bestaat niet echt een berekeningsmethode voor, maar dat de maatschappelijke kosten hoog zullen zijn, staat vast.”
Rood
Op een kaartje van zijn presentatie van zijn onderzoek is een groot deel van Haarlemmermeer rood gekleurd. Hoe meer file op het net, hoe roder het gebied, legt hij uit. De netcongestie groeit doordat zowel het aanbod als de vraag naar elektriciteit ook in deze regio hard groeit. “En als je dan bedenkt dat er ook steeds meer gebouwen bij komen, zoals schoolgebouwen, dan is dat best zorgwekkend. Zeker als je beseft dat netbeheerder Liander de aansluiting van grootgebruikers niet kan garanderen. En ja, scholen zijn grootverbruikers.”
Het probleem van netcongestie kan nog wel vijf tot tien jaar duren. Om de capaciteit van het net te vergroten heeft Liander mensen nodig. “En die zijn er nu niet.”
Door netcongestie kan de merkwaardige, hoogst ongewenste en eigenlijk ronduit rampzalige situatie ontstaan dat een nieuw schoolgebouw, keurig gasloos gemaakt en uitbundig voorzien van zonnepanelen toch niet open kan wegens het ontbreken van een aansluiting op het elektriciteitsnet. De vertraging kan flink oplopen. Om dit te voorkomen, adviseert Koen van der Voort, de aansluiting zo snel mogelijk aan te vragen. “Je hoeft er niet mee te wachten tot het slaan van de eerste paal, je kunt al met een ontwerp een aanvraag indienen. Is er toch een batterij nodig dan kun je met het aanvragen dáárvan ook niet snel genoeg zijn.”
Batterijen
De stagiair heeft bijzonder veel werk gemaakt van zijn onderzoeksopdracht. Hij heeft zich drie slagen in de rondte gelezen. Vooral stukken over het Integraal Huisvestingsplan Onderwijsvoorzieningen (IHP) trokken zijn belangstelling. Verder sprak hij met tal van ambtenaren die zijn betrokken bij het grote Haarlemmermeerse scholenbouwproject, met schoolbesturen, aannemers, architecten en met deskundigen op het gebied van batterijen.
Hij is onder de indruk van de vooruitstrevende aanpak van de scholenbouw in Haarlemmermeer. Maar hij is zich tegelijkertijd bewust van de enorme omvang van de opgave. “Hij vindt “de visie” die gemeente heeft en “de planning” er goed uitzien. “Maar dat is de papieren werkelijkheid. In 2050 moeten schoolgebouwen energieneutraal zijn. Haarlemmermeer telt alleen al 60 basisscholen. Dan moet je er gemiddeld twee per jaar af krijgen. Om dat te halen moet er écht een beentje worden bijgetrokken. Maar ja… daar heb je mensen en geld voor nodig. En het gebrek daaraan speelt overal.”
Koen van der Voort deed onderzoek naar de mogelijkheden om via energieopslag schoolgebouwen in Haarlemmermeer te verduurzamen.
Schaarse grondstoffen
Dé oplossing voor alle vraagstukken heeft hij niet. “Er is ook niet één oplossing. Ik heb mijn onderzoek toegespitst op de toepassing van energieopslag, met batterijen dus, bij de verduurzaming van schoolgebouwen. Ik heb ook gekeken naar de potentie van een buurtbatterij maar die is ook niet ideaal vanwege de hoge kosten en de huidige wet- en regelgeving maken het realiseren ervan ook niet aantrekkelijk.”
Het meest enthousiast is Koen van der Voort in zijn onderzoek over zoutbatterijen. Die zijn duurzamer dan lithiumbatterijen en ze zijn geschikt voor stationaire inzet, zoals bij scholen. De nu nog hoge kosten zullen zakken, is zijn verwachting. “De benodigde grondstoffen zijn immers niet schaars.”
Ook voorspelt hij dat in het uitgestrekte Haarlemmermeer stadswarmte geen grote rol zal gaan spelen bij energie- en warmtetransitie.
Ritme
En Koen van der Voort zelf? “Ik heb hier een prachtige tijd gehad. Ik werd echt serieus genomen en ik kreeg echt toegang tot alle informatie. Werken in deze organisatie is niet te vergelijken met de vakantiebaantjes die ik heb gehad. Ik heb nog nooit zo vel ritme in mijn leven gehad.”