Piekberging Haarlemmermeer is klaar
Op het eerste gezicht lijkt het niet spectaculair: een weiland met een dijk eromheen. Toch heeft deze plek in het zuidelijkste puntje van Haarlemmermeer een belangrijke functie om wateroverlast en overstroming te voorkomen. Bij hevige regenval kan in dit gebied maar liefst een miljoen kuub water worden opgeslagen - zo’n 400 olympische zwembaden. Deze zogeheten piekberging is aangelegd door het hoogheemraadschap van Rijnland en is nu klaar. Dat werd woensdag 20 september gevierd met wethouder Mariette Sedee van Grootschalig Groen en Water.
“Een overbodige luxe is de piekberging beslist niet”, vertelt Mariette Sedee. “Door de klimaatverandering krijgen we hier steeds meer te maken met langdurige droogte en nattigheid. Dat vraagt het nodige aanpassingsvermogen van onze omgeving.” De gemeente Haarlemmermeer werkt voor klimaatadaptatie nauw samen met het hoogheemraadschap van Rijnland.
Eens in de 15 jaar
Hoogheemraad Aad Straathof: “Rijnland richt gebieden in om tijdelijk water op te slaan in tijden van extreme neerslag. Daarmee wapenen we ons tegen wateroverlast in ons beheergebied.” De verwachting is dat de piekberging Haarlemmermeer gemiddeld eens in de 15 jaar wordt ingezet om overtollig water te bergen.
Lisserdijk
De piekberging is 67 hectare groot – zo’n 90 voetbalvelden - en ligt net boven Buitenkaag. Eromheen ligt een dijk van 2,5 meter hoogte en ruim 3,5 km lang. In normale tijden lopen in het gebied straks koeien, alleen bij extreme regenval wordt het gebruikt als wateropslag. Wanneer het water in de Ringvaart te veel stijgt, wordt het vee weggehaald en kan water het gebied instromen. Dat gebeurt via een zogeheten inlaatwerk in de Lisserdijk. Het water komt eerst in een woelkom, die ervoor zorgt dat de snelheid wordt geremd. Daarna stroomt het gecontroleerd door naar de feitelijke piekberging, waar het ongeveer een week blijft staan. Vervolgens wordt de piekberging weer geleegd. Het water wordt afgevoerd en door gemaal De Leeghwater de polder uitgepompt.
v.l.n.r wethouder Mariette Sedee; hoogheemraad Aad Straathof; directeur aannemerscombinatie Sander Lodder; voorzitter klankbordgroep inwoners Ingrid de Vries; directeur Water Rijnland Simone Boogaard. Foto: Jur Engelchor
Laagstgelegen polders
De piekberging Haarlemmermeer is niet de enige in het gebied van Rijnland, er is er nog één: de Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer. Daarin kan zelfs twee keer zoveel water worden opgeslagen als in de piekberging Haarlemmermeer. Aad Straathof: “We leggen dit soort piekbergingen bewust in de laagstgelegen polders in ons beheergebied. Het voordeel is dat het water hier vanwege het hoogteverschil zonder behulp van pompen vanzelf de berging kan instromen.” Het waterpeil in Haarlemmermeer ligt ongeveer 6 meter lager dan in de Ringvaart.
Feestje
Dat de piekberging Haarlemmermeer nu klaar is, was een feestje waard, want de aanleg heeft wel even geduurd. Jos de Wilde, omgevingsmanager bij Rijnland: “Het project loopt al vanaf 2008/2009. De meeste tijd is gaan zitten in het vinden van een goed locatie, het vaststellen van allerlei plannen zoals het bestemmingsplan en het aankopen van de benodigde gronden.” Zo’n twee jaar geleden kon de schop daadwerkelijk de grond in. Jos de Wilde: “Een klankbordgroep met bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden is van de eerste plannen tot en met de uiteindelijke oplevering nauw bij de aanleg betrokken geweest.”
Informatiepaneel
De polderstructuur is in het gebied bewaard gebleven, zodat de piekberging aansluit bij het omringende landschap. De nieuwe dijk is ingezaaid met gras en bloemen- en kruidenzaden. Er komt geen fiets- of wandelpad op de dijk vertelt Jos de Wilde. “Het gebied heeft een agrarische functie. Maar bij de waterinlaat in de Lisserdijk kunnen recreanten even pauzeren en genieten van het uitzicht over de piekberging. Op die plek komt ook een informatiepaneel met uitleg.”
Test
De werkzaamheden zijn nu klaar, maar de piekberging moet nog worden getest. Dat gebeurt waarschijnlijk in het najaar van 2024. De piekberging wordt dan helemaal onder water gezet en weer geleegd. Pas daarna worden de gronden verpacht aan boeren. Jos de Wilde: “Natuurlijk is de dijk zo aangelegd dat deze stevig genoeg is voor het gebruik. Om de dijk stevig te houden is het van belang dat het gras en de kruiden de tijd en de ruimte hebben om voldoende te kunnen groeien. Zeker in droge perioden willen we niet dat het verse gras wordt weggegeten en dat er kale plekken ontstaan. De boer die de dijken gaat beheren zal de dijk maaien als dat nodig is. Het is niet de bedoeling dat de koeien op de dijk lopen.”
Rijnland richt gebieden in om tijdelijk water op te slaan in tijden van extreme neerslag. Foto: Jur Engelchor
‘We kunnen alle hulp gebruiken’
Niet alleen met de aanleg van piekbergingen, ook op andere manieren zet Rijnland zich in om wateroverlast te voorkomen. Zo wordt onder meer geïnvesteerd in moderne systemen om water tijdens zware regenval efficiënt af te voeren. Rijnland houdt 24 uur per dag, 7 dagen per week de waterpeilen in de gaten en stuurt bij waar dat nodig is. Hoogheemraad Aad Straathof: “Maar we stimuleren ook anderen om mee te helpen. We ondersteunen initiatieven van inwoners, organisaties en bedrijven die hun leefomgeving groener en duurzamer willen maken. En mensen kunnen ook thuis maatregelen nemen om wateroverlast te voorkomen. Denk aan tegelwippen (tegels in de tuin vervangen door groen, red.) of regenwater opvangen. Door klimaatverandering staan we voor grote uitdagingen. Het is voor ons als waterschap steeds moeilijker om het water in de sloot schoon én op het juiste peil te houden. Dus we kunnen alle hulp gebruiken!”