Inschrijven Oekraïners een enorme klus

BSN 

Zonder dit BSN begin je niet zo veel, zegt de ambtenaar. Oekraïners niet en Nederlanders net zo min. “Het is de poort naar allerlei voorzieningen: sociale verzekeringen, zorg, wonen, onderwijs, leefgeld, werk, studie, bankrekening, noem maar op.” En dus is het zaak dat - op het moment van schrijven – circa 1.000 vluchtelingen uit Oekraïne waarover Haarlemmermeer zich ontfermt, snel worden ingeschreven bij de gemeente. Dat is echter veel gemakkelijker gezegd dan gedaan. 

IJzer 

Ozlem Stuger-Kavaz vertelt er op bevlogen wijze over. Zij en haar collega’s zouden zelf ook het liefst in een dag klaar zijn met die inschrijving. Zij hoeven niet van de urgentie te worden overtuigd. Maar zij kunnen ondanks hun inzet, hun kunde en hun betrokkenheid geen ijzer met handen breken. ”Het proces moet zorgvuldig gebeuren en dat lukt met zoveel in te schrijven mensen echt niet binnen een paar dagen.”  

Ad hoc 

“Vergeet niet dat we te maken hebben met een ad hoc proces. In het geval van de Syriërs en de Afghanen was er meer gelegenheid tot voorbereiding. Daar waren ook andere instellingen zoals IND en COA bij betrokken. Daardoor was het allemaal beter te faciliteren. Nu staan er bij wijze van spreken in één keer heel veel mensen voor de deur. En COA en IND zijn er nu niet bij betrokken. Het komt allemaal op ons aan.” Als Ozlem Stuger-Kavaz ‘ons’ zegt heeft ze het niet over heel veel mensen. De gemeente heeft 9 fte beschikbaar voor de enorme klus. En diezelfde ambtenaren moeten ook andere categorieën inschrijven zoals uitgenodigde vluchtelingen. “Er is niet een speciale Oekraïne-afdeling. Het andere werk gaat ook door”. 

BRP-straten 

“Diezelfde ambtenaren”, zegt Ozlem Stuger-Kava, “zijn namelijk ook belast met werkzaamheden voor de burgerlijke stand, met reguliere vestigingen uit het buitenland, met kennismigranten die hier komen werken en zich moeten inschrijven voor een burgerservicenummer.” Het is ook goed om te weten”, vervolgt ze, “dat Haarlemmermeer één van de vijf landelijke BRP-straten (Basisregistratie Personen, red) vormt voor het inschrijven van de categorie vluchtelingen uit de AZC’s.” 

“We zijn dus best zwaar belast. Zelf ben ik een coördinator en tevens BRP-specialist. Van die negen fte’s die ik net noemde, zitten er acht elke dag in de uitvoering.” 

Specialisten 

Opschalen dan maar? “Dat gaat niet lukken. Ik kan jou niet even aan je mouw trekken en zeggen: help eens een handje, al zou je misschien nog zo graag willen. Dit is werk voor specialisten, daar moet je voor opgeleid zijn, anders gaat het écht niet.” 

“Elke gemeente kampt hiermee. Samenwerken met andere gemeenten, helpt misschien maar per saldo krijg je daar toch niet méér ambtenaren dit werk kunnen doen door.” Ze schat dat per gesprek gemiddeld drie kwartier nodig is. Maar als een vluchteling geen documenten bij zich heeft, moet hij of zij een verklaring onder ede afleggen. En daar is méér tijd voor nodig.”  

Tolk 

Nog een complicatie is de taal. Daar moet dus een tolk aan te pas komen. Het liefst fysiek aanwezig bij de gesprekken die met de Oekraïners worden gevoerd. Dat is niet altijd mogelijk. Soms moet de tolk telefonisch aan de slag. “Dat kan een beperking zijn. Het is zonder iemands gezichtsuitdrukking te kunnen waarnemen, lastiger communiceren. Ook om te beoordelen of iemands verhaal wel integer is. Andersom geldt ook dat je je verhaal liever face to face vertelt.”

Emoties 

Want het zijn soms ook emotionele verhalen. De vluchtelingen uit Oekraïne hebben een oorlogshel verlaten, vaak met achterlating van hun geliefden. Ze zijn onzeker over hun eigen toekomst en maken zich grote zorgen over de achterblijvers.  “Ja, er komen emoties los tijdens de gesprekken die we voeren. Alleen al de spelling van Kiev, de Nederlandse spelling dus, maakt emoties los. Die is namelijk identiek aan de Russische spelling. Liever willen ze dat we Kyiv schrijven. Maar dat kan en mag niet.”

Sovjet-Unie 

“Ook vinden sommigen het een gruwel te moeten vertellen dat ze in de voormalige Sovjet- Unie zijn geboren. De haat zit soms zo diep dat ze hun roots het liefst zouden willen verloochenen.” Ondanks de enorme drukte vindt Ozlem Stuger-Kavaz juist dezer dagen dat ze “mooi werk” heeft. “Je doet veel kennis op over landen, culturen. Het is ook dankbaar werk. De mensen moeten in Haarlemmermeer hun leven weer opbouwen en dat begint met inschrijven. En dat het zeer urgent is, levert wel druk op maar ook het besef dat het belangrijk is wat we doen, dat je echt iets aan het verwezenlijken bent. Ik hoop dat men nu ook inziet dat het bij burgerzaken niet alleen maar om rijbewijzen en paspoorten draait.”