Een klimaatbestendig Haarlemmermeer is pure noodzaak
De gemeente Haarlemmermeer werkt aan een plan voor klimaatadaptatie. Wethouder Mariëtte Sedee, die hier samen met haar collega Marjolein Steffens-van de Water verantwoordelijk voor is: “De gemeente moet de gevolgen van de klimaatverandering aan kunnen. Zo blijft Haarlemmermeer een prettige plek om te wonen en te werken.”
Gemeenten zijn verplicht om de leefomgeving in 2050 klimaatbestendig in te richten en voor een solide watersysteem te zorgen. Wethouder Sedee: ““Het is niet alleen een verplichting om klimaatbestendig te zijn, het is ook pure noodzaak. Warmere zomers, hevigere regenbuien en langere periodes van droogte. Dat is waarmee we al te maken hebben.” Ze zegt het op een dag halverwege december die ze als een lentedag heeft beleefd. “Dat het klimaat verandert staat buiten kijf.”
Een regenboog boven Hoofddorp. Foto: Kees van der Veer
Beperk de gevolgen
De gemeente moet zo worden ingericht dat de gevolgen van droogte, hitte en een piekbui of overstroming beperkt zijn. Wethouder Sedee: “Op warme dagen of na hevige regen moeten inwoners, ondernemers en instellingen kunnen doorgaan met hun bezigheden zonder veel ongemak of schade.” In Haarlemmermeer zijn de effecten van klimaatverandering nog niet op grote schaal merkbaar. Maar er zijn wel kwetsbare plekken. Zo werd er in 2014 in Zwanenburg, en dit jaar in Spaarndam, door bewoners bij de gemeente aan de bel getrokken vanwege wateroverlast door grote regenbuien. Het water kon niet snel genoeg in de bodem zakken of via het riool worden afgevoerd. Het leidde tot natte voeten en mindere bereikbaarheid.
Hittestress
Ook hogere temperaturen geven overlast in de gemeente. Zo zet het staal van bruggen bij hitte uit. In juli dit jaar kon daarom de Aalsmeerderbrug niet meer open vanwege. In de meer stedelijke gebieden kan de temperatuur op een warme dag snel oplopen en aanvoelen als boven de 40 graden. Deze zogenoemde hittestress is bijvoorbeeld te merken in winkelgebieden of op (school)pleinen met weinig koelteplekken. Het landelijk gebied heeft door droogte meer risico op zoute kwel: opkomend oud zeewater uit de ondergrond. En het noordelijk deel van de gemeente, boven de Ringdijk, is kwetsbaar voor dijkdoorbraak en daarmee voor overstroming.
Stappenplan
Het aanpassen van de leefomgeving aan de veranderingen, gaat niet van de ene op de andere dag. Daarom is nu eerst een Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie gemaakt. Daarin staan de stappen die al zijn gezet voor een goed klimaatadaptatiebeleid in Haarlemmermeer, en wat er verder nog moet gebeuren. Wethouder Sedee: “We hebben stresstests uitgevoerd door extreme regenbuien en lange droogte na te bootsen en de effecten daarvan in kaart te brengen.” Hieruit bleek bijvoorbeeld dat bij een extreme bui het centrum van Nieuw-Vennep met 25 centimeter wateroverlast te maken krijgt. De resultaten voor heel Haarlemmermeer staan in de klimaatatlas.
Vervolgens zijn er klimaatdialogen gevoerd. Gesprekken met bijvoorbeeld dorpsraden, drinkwaterbedrijf PWN en projectontwikkelaars over de vraag: ‘Wanneer is een gevolg van klimaatverandering zodanig groot dat je je taken niet meer kan uitvoeren?’. Het resultaat daarvan was inzicht in wat nog wel acceptabel is en wat niet meer. Wethouder Sedee: “De aanpassingen die we minimaal nodig vinden noemen we de basisveiligheidsniveaus. Dat zijn de aanpassingen die nodig zijn zodat inwoners op warme dagen hun dagelijkse bezigheden kunnen voortzetten, woningen bij hevige regen geen schade oplopen en wegen begaanbaar blijven.”
Abelen in het Haarlemmermeerse Bos. Foto: Margo Oosterveen
Al doende leren
Op plekken waar nieuwbouw of onderhoud is gepland, gaat de gemeente al aan de slag met klimaatadaptatie. Op dit moment worden er veel nieuwe woningen gebouwd en de omgeving van deze woningen wordt al klimaatbestendig. Dit voorkomt dat op korte termijn nieuwe woonomgevingen al moeten worden aangepast. Aannemers en ontwikkelaars krijgen een handboek met ingrepen om het niveau van basisveiligheid te halen, bijvoorbeeld hoeveel ruimte er maximaal mag zijn tussen koelteplekken. Zo kan de gemeente in de praktijk leren wat er mogelijk is en waar nog knelpunten zijn.
Koel en niet te droog of te nat
Het uiteindelijke doel is een koele woon- en werkomgeving voor Haarlemmermeerse inwoners en ondernemers, een leefomgeving die minder gevoelig is voor droogte en een degelijk en goed werkend watersysteem. Als de raad de ambities heeft vastgesteld, worden de ambities en basisveiligheidsniveaus verder uitgewerkt. Naar verwachting wordt het klimaatadaptatiebeleid in 2021 aan de raad voorgelegd.