‘Maaien is een puzzel die we steeds beter leggen’

Het staat wetenschappelijk vast dat door minder te maaien de verscheidenheid van planten, dieren en micro-organismen terugkeert, zegt polderecoloog Moniek van Leeuwen. Daarover geen discussie dus. “Daarom doen we ook ons stinkende best op biodiversiteit”, zegt Manon Koster, clustermanager van Beheer en Onderhoud.

Weg met de biljartlakens

De knop in Haarlemmermeer ging in 2018 om. Er kwam een nieuw maairegiem. Weg met de biljartlakens, het gras mocht twee kontjes hoog worden! Het is niet overdreven om van een ommekeer te spreken, zeker niet als je bedenkt dat grassen in Haarlemmermeer maar liefst zo’n 80 procent van de oppervlakte van het openbaar groen innemen.

Inmiddels komen glad gemaaide gazons met sprieten van maximaal 2-9 centimeter nauwelijks meer voor in de openbare ruimte van Haarlemmermeer.

Recreatief gras

Recreatief gras, dat er wel degelijk óók verzorgd uit ziet en dat tussen de 7 en 12 centimeter hoog mag worden, wél. Je komt het tegen in de woonwijken en ook de eerste meter langs de voet- en fietspaden.

Het kruidenrijk gras, eveneens te vinden in woonwijken, op brede stroken en langs watergangen, wordt maar één keer per jaar gemaaid. Het is ook dit jaar in september en oktober onder het mes gegaan. In een periode van zeven weken wordt deze grote klus geklaard.

Kruidenrijk gras

Het kruidenrijk gras biedt een grotere variatie aan vegetatie. Doordat die ene jaarlijkse maaibeurt lang op zich laat wachten maakt het een lang bloeiseizoen door. Insecten doen hier hun voordeel mee en dat is precies de bedoeling.

Bermen en (natuurvriendelijke) oevers komen twee keer per jaar aan de beurt, zegt Jeroen Went, teammanager bij het cluster Beheer en Onderhoud. Eén keer in april, mei of juni en één keer in september of oktober. “In juni maaien we geen gras langs de waterkant en dan blijven we ook van het riet af. We willen de leefomgeving van vogels en kleine zoogdieren dan niet verstoren. Natuurvriendelijke oevers maaien we om die reden niet elk jaar. Wel halen we planten en riet weg in verband met de doorstroom van watergangen.

Schraal gras

Dan is er nog ‘schraal gras’, te vinden langs wegen, sloten en op grote velden. Dat wordt twee keer per jaar gemaaid, rond juni en in september en oktober. Na de maaibeurt wordt het maaisel afgevoerd. Het grasland wordt daar voedselarmer van maar tegelijkertijd rijker aan soorten.

Na het klepelen met een klepelmaaier, die met behulp van ronddraaiende klepels of stalen cilinders de begroeiing weg hakt, blijft het maaisel juist liggen. Dat is minder bevorderlijk voor de biodiversiteit. “Maar het scheelt behoorlijk in de kosten”, zeggen de ambtenaren van Beheer en Onderhoud in koor. Polderecoloog Moniek van Leeuwen: “Dat is wel een beetje de crux van het verhaal, hoe méér je wenst, hoe duurder het wordt.”

Sinusmaaien

Sinusmaaien draagt wél bij aan de Haarlemmermeerse biodiversiteit. Hierbij wordt per maaibeurt slechts een derde deel van de grassen gemaaid. Zo ontstaan grassen in verschillende hoogtes en dat is bevorderlijk voor het aantal verschillende planten, dieren en insecten, zoals vlinders en bijen.

Niet elke locatie is geschikt voor sinusmaaien, zegt Wim Nagel, beheerspecialist bij het cluster Beheer en Onderhoud. Er zijn grote oppervlakte voor nodig. Sinusmaaien wordt toegepast in onder meer de Fruittuinen, op de kruising Paxlaan/Kruisweg en tussen de Oude en de Nieuwe Bennebroekerweg.

Areaal 

Maar het is niet zo dat sinds de knop om is in Haarlemmermeer alles overal en altijd goed is en goed gaat, zegt polderecoloog Moniek van Leeuwen. “Het is mijn rol om kritisch te volgen of de gemeente voldoende werk maakt van biodiversiteit en of ze alle mogelijkheden benut. Ik constateer dat de theorie en de uitvoering nogal eens verschillen door praktische belemmeringen. Ook heb ik oog voor het feit dat Haarlemmermeer een enorm grote gemeente is. We worden vaak vergeleken met Haarlem maar ons areaal (het aantal vierkante meters groengebied, red.) is een paar keer zo groot. Als wij op het juiste moment beginnen met maaien aan de ene kant van de gemeente zijn we pas zeven weken later aan de andere kant. Dat maakt een optimale uitvoering lastig.” 

Soms zitten botsende belangen de biodiversiteit in de weg, zegt de polderecoloog. “Neem verkeersveiligheid. Voor het zicht, is het soms noodzakelijk om te snoeien en krijgt biodiversiteit minder prioriteit.” 

Materieel 

Dus al zet je nog zo’n mooi beleid op papier, de aannemers die het moeten uitvoeren, kunnen niet toveren, zegt teammanager Jeroen Went. “Onze planning is niet per se hun planning. Ze zijn ook in andere gemeenten actief. Ze willen daarom graag kunnen spreiden. Wat ook meespeelt is dat hun materieel beperkt beschikbaar is. Het is een echt een puzzel die we steeds beter leggen.” 

Over dat grote materieel gesproken. Dat is soms echt nodig om het werk te doen. Maar het kan overlast met zich meebrengen en schade aan bestrating en het gras veeroorzaken. 

Aan het einde van 2023 lopen de contracten af. Dat biedt kansen, zegt wethouder Marjolein Steffens-van de Water. “Want ook via nieuwe contractafspraken met de aannemers zijn verdere verbeteringen mogelijk.”