.

Blog: Jeugdzorg

De media staan er vol mee. Het kan u gewoonweg niet ontgaan zijn: er zijn grote tekorten op het zorgdomein. Vooral voor jeugdzorg en Wmo. Hoe komt dat zo, zult u wellicht denken? In het verleden heeft het Rijk, via een decentralisatie, jeugdzorg en Wmo overgeheveld naar gemeenten. Omdat men dacht “die gemeenten zitten dicht op de inwoners, het wordt dan vast goedkoper”, hebben ze minder budget toegekend dan dat ze zelf uitgaven aan die zorg. Een bezuiniging dus. En eigenlijk best een gekke.

Het is een beetje alsof je tegen een bakker zegt: “Je moet een appeltaart bakken, met meel, rozijnen, kaneel, suiker en Goudreinetten.” Vervolgens geef je de man alleen meel, suiker en 2 appels. De bakker bakt de taart, geeft hem aan je en dan zeg je: “Bakker, die appeltaart klopt niet.” Nee…, zonder suiker, kaneel en voldoende appels krijg je niet de taart die je wilt. Vervolgens wordt er van je als gemeente verwacht dat je de ontbrekende ingrediënten zelf koopt, want een bakker zonder de juiste appeltaart kan niet en sterker nog het mag niet van de wet!

Systeem
huishoudelijke hulpHet gaat niet alleen om financiën, het gaat ook om het systeem van de zorg. Hoe dingen georganiseerd zijn en om wetten, die bepalend zijn voor de uitvoering van zorg. Een voorbeeld: voor huishoudelijke hulp Wmo is een abonnementstarief van 19 euro per maand ingevoerd. Vanaf 2019 is deze inkomensonafhankelijk. Veel mensen, die het voorheen zelf betaalden (en konden betalen), namen een abonnement. Dit betekent voor ons in Haarlemmermeer een stijging in kosten van 1,4 miljoen euro!
Ik pleit ervoor om hulp bij de huishouding weer inkomensafhankelijk te maken, zodat de zorgkosten evenredig worden verdeeld. Alleen, het is een landelijke wet en niet zomaar aan te passen. Het is zelfs niet toegestaan om dit per gemeente te veranderen. Het systeem dus.
Maar, je kunt ook als gemeente stappen zetten. Met als voorbeeld: de aanscherping van de toetsing op toegang tot het jeugdzorgsysteem. Door hier scherper op te sturen, wordt de instroom nauwkeuriger en de uitstroom kan bevorderd worden. Aan de voorkant dus sturen. Daarnaast blijven jeugdigen vaak onnodig lang onderdeel van het systeem; ze stromen niet uit. De vraag is of een kind hierbij gebaat is, los van dat dit extra geld kost. Afspraken maken over de aard en omvang is dan goed om te doen. Ook op productniveau.

Wat ook helpt is goed afbakenen wat jeugdzorg is en wat bijvoorbeeld Wet langdurige zorg (Wlz). Als een jong iemand geen vooruitzicht op verbetering meer heeft, hoe vervelend dit ook is, dan is de jeugdwet niet de juiste wet. Daarvoor is de Wet langdurige zorg (Wlz) bedoeld. Alleen dit doorstromen gebeurt niet altijd. De kosten drukken daardoor op het verkeerde budget. Afbakening biedt helderheid. Jeugdigen horen op het juiste adres geholpen te worden.

Succesvol
Haarlemmermeer heeft als pilot een andere aanpak gekozen voor multi-problematiek in gezinnen. We noemen de pilot Hestia. Afgelopen jaar hebben we 10 cases aangepakt volgens de nieuwe procedure, waarbij het gezin meer centraal staat. We gingen op zoek naar een doorbraak waarbij we een gezin niet per ‘probleem’ doorverwijzen. Alle disciplines komen bij elkaar om alle problemen in het gezin tegelijkertijd op te lossen. Dit is zo succesvol gebleken, dat we in 2021 zeker 20 gezinnen zo willen begeleiden. Het gezin wordt beter geholpen en daarbij scheelt het kosten. Een integrale aanpak en maatwerk vraagt om nauwe samenwerking. We kijken naar de mogelijkheden en niet naar de onmogelijkheden. Het loont echt!.

praktijkondersteuningEen ander voorbeeld is de praktijkondersteuner bij huisartsen. Voorheen werden jonge mensen sneller doorverwezen naar jeugd GGZ. (geestelijke gezondheidszorg) Maar niet altijd was zo’n traject nodig. De praktijkondersteuner doet het eerste gesprek en kijkt hoe de jongere het beste geholpen kan worden. Soms is een andere oplossing veel beter. Hierdoor is het aantal verwijzingen naar GGZ gedaald met ruim 20%. Los van het kostenvoordeel, is een kind beter geholpen. En daar gaat het om.

Complex

meisje met beerHet jeugdzorgdossier vraagt de nodige aandacht. In het verleden, nu en in de toekomst. Financiële problemen los je ook niet zo simpel op. Goede zorg voor inwoners staat met stip op 1. Altijd. Wel moet je als organisatie kritisch blijven op de wijze waarop je taken uitvoert. En scherp blijven op bijvoorbeeld misbruik van het systeem. Wettelijk hebben we ook die controlerende taak als gemeente. Zorgfraude komt helaas voor. Ook in Haarlemmermeer.

De ene verandering vraagt meer tijd dan de andere. Als het gaat om bijvoorbeeld contracten met aanbieders, dan moet je daar zorgvuldig mee omgaan. En een wetswijziging is ook niet van de ene op de andere dag te realiseren. Maar afspraken maken over ‘wat is nu wat’, zoals met jeugdzorg en Wlz, dat kan wel. Of een pilot doen met een andere wijze van probleemoplossing.

Stap voor stap lopen we in de goede richting. Het Rijk ziet de knelpunten bij gemeenten en hopelijk gaat het nieuwe kabinet daar ook concrete stappen inzetten. Als gemeente doen we er alles aan om de tekorten terug te dringen maar geld erbij uit Den Haag is echt een randvoorwaarde voor goede jeugdzorg. Voor 2021 zitten we nog in het rood, maar over de jaren daarna ben ik echt een stuk positiever.

Blog van wethouder Fouad Sidali
25 mei 2021